Okablowanie i inne akcesoria

Niezbędnym elementem każdego systemu audio są rozmaite kable , w tym głośnikowe. Oprócz tego można w nich wykorzystać różnorodne akcesoria, które nie tylko uczynią zestaw stereo czy kina domowego bardziej funkcjonalnym, ale też zwiększą komfort jego użytkowania.

kable. Przydatne są również różnego rodzaju stojaki i uchwyty do kolumn głośnikowych wykorzystywanych w systemie audio. W wypadku kolumn podłogowych, jeżeli mamy taką możliwość, warto jest zastosować specjalne metalowe kolce, montowane u podstawy kolumny.

Popularnym dodatkiem do systemu audio są też adaptery Bluetooth, dzięki którym zestaw pozbawiony tego modułu może zyskać dodatkową funkcjonalność.

Rodzaje kabli audio-wideo

Różnorodność okablowania wykorzystywanego w domowych systemach audio-wideo jest ogromna. Wszystko zależy od tego, jak bardzo zaawansowany technicznie jest system audio i tego, z jakimi urządzeniami będzie on współpracował. Do najpopularniejszych możemy zaliczyć kable:

• głośnikowe – typowy kabel głośnikowy składa się z dwóch oddzielonych izolatorem żył, zawierających cienkie druciki wykonane z materiału przewodzącego. Izolacja wykonywana jest często z PCW. Kable głośnikowe mogą mieć różnorodne zakończenia (np. bananowe, widełkowe), a tym samym sposób mocowania kabla do kolumny głośnikowej i urządzenia wzmacniającego;

• subwooferowe – przewody o specjalnej konstrukcji, zapewniające stabilne przesyłanie sygnału audio z urządzenia wzmacniającego do głośnika niskotonowego wykorzystywanego w systemie stereo lub wielokanałowym;

• HDMI – standard ten pozwala na cyfrową transmisję sygnału audio-wideo. Najnowsza wersja standardu HDMI obsługuje rozdzielczość Ultra HD i przesyłanie obrazu 3D oraz nieskompresowanych sygnałów audio aż do 7.1 kanałów. Typowy kabel HDMI zakończony jest płaskim 19-stykowym wtykiem;

• komponentowe wideo – zapewniają najlepszą jakość obrazu spośród popularnych złączy analogowych. Połączenie komponentowe wideo zalecane jest jako jedyne analogowe nadające się do podłączenia sygnału o rozdzielczości 1920 × 1080 pikseli. Przesyłany w tym standardzie sygnał wideo jest podzielony na trzy składowe: luminancję oraz dwie składowe różnicowe chrominancji;

• kompozytowe wideo – jedne z podstawowych i najpopularniejszych przewodów do transmisji obrazu, tzw. zespolonego sygnału wizji. Kabel kompozytowy zakończony jest wtykiem RCA, najczęściej oznaczonym żółtym kolorem. Oferuje gorszą jakość transmisji niż połączenie komponentowe;

• cyfrowe optyczne – do transmisji sygnału audio wykorzystuje światłowód zakończony wtykiem Toslink (od Toshiba Link). Zaletami tego typu kabli są odporność na zakłócenia elektromagnetyczne oraz bezstratna transmisja na duże odległości;

• cyfrowe koaksjalne – podobnie jak kabel optyczny pozwala na transmitowanie sygnału audio bez konieczności konwersji do postaci analogowej, co zmniejsza powstawanie zniekształceń na drodze transmisji. Kabel koaksjalny pozwala na przesyłanie większej ilości danych niż optyczny. Choć w wypadku sygnałów w Dolby Digital (format AC-3), z uwagi na znaczną kompresję, nie ma to większego znaczenia, to w wypadku standardu DTS oraz nagrań dobrej jakości mogą wystąpić zauważalne różnice;

• analogowe 2 × RCA – popularne „czincze”. RCA jest skrótem od Radio Corporation of America – firmy, która jako pierwsza wprowadziła ten standard na rynek. Stereofoniczny analogowy kabel audio wykorzystujący ten typ złącza ma po dwa wtyki RCA z każdej strony. Jedna z nich służy do przesyłania sygnału kanału prawego. Ma ona zwykle kolor czerwony. Druga, najczęściej w kolorze białym lub czarnym, transmituje lewy kanał audio. Może ona służyć także do transmisji sygnału monofonicznego. Najprostszy kabel audio wykonywany jest z dwóch miedzianych przewodników. Są one podatne na zakłócenia elektromagnetyczne, zwłaszcza przy większych długościach kabli;

• XLR – standard ten stworzył James H. Cannon, założyciel firmy Cannon Electric. Najpopularniejsza odmiana kabla XLR składa się z trzech pinów, odpowiednio ponumerowanych: 1 – oznacza masę, 2 – to sygnał (tzw. plus), natomiast 3 to ten sam sygnał odwrócony w fazie (tzw. minus). Kable XLR dzięki swojej konstrukcji są odporne na straty i zakłócenia elektromagnetyczne przesyłanego sygnału audio. Z tego względu kable XLR wykorzystywane są w profesjonalnym i hi-endowym sprzęcie audio;

• ethernetowe – pozwalają na stabilne, przewodowe podłączenie urządzenia do Internetu. Wykorzystanie kabla ethernetowego jest wymagane do odtwarzania plików w formacie DSD. Na rynku dostępne są również systemy audio, w których przewody ethernetowe służą do przesyłania sygnału z komponentów zestawu do kolumn głośnikowych.

Podstawki pozwalają na ustawienie kolumn głośnikowych na odpowiedniej wysokości względem słuchacza.

Kable głośnikowe w zestawie?

W jednosegmentowych zestawach wieżowych kable głośnikowe mogą być dostępne w zestawie. Często są to jednak podstawowe konstrukcje o niezbyt wygórowanych parametrach technicznych, a przede wszystkim o niewielkim przekroju. Jeżeli jest to kabel z odizolowanymi końcówkami, wówczas bez problemu będziemy mogli wymienić go na nowy, o pożądanej długości.

W niektórych zestawach wieżowych kabli głośnikowych może jednak nie być w komplecie. Może to jednak stanowić dużą zaletę, daje bowiem użytkownikowi swobodę w doborze kabli, zarówno jeśli chodzi o jakość wykonania, długość, jak i przekrój kabla. Długie przewody głośnikowe powinny mieć przekrój co najmniej 2 × 2,5 mm². Wśród dostępnych na rynku kabli głośnikowych znajdziemy zarówno tańsze, jak i droższe konstrukcje. Cena kabla rośnie wraz z rodzajem materiałów wykorzystanych do jego budowy, np. domieszek srebra lub złota. Na cenę kabla wpływ ma również skomplikowanie procesu jego wytwarzania, co ma związek z jego budową oraz kosztem badań, jakie muszą zostać przeprowadzone, zanim kabel trafi do sprzedaży.

Należy się jednak zastanowić, czy jednak warto inwestować w drogie przewody głośnikowe. Wiele zależy od tego, do jakiego zestawu wieżowego maja one zostać wykorzystane. Nie ma sensu kupować drogich kabli głośnikowych do taniego zestawu wieżowego. Nawet najlepszej jakości kabel nie będzie w stanie poprawić brzmienia kiepskiego zestawu. Z kolei kiepskiej jakości przewody głośnikowe mogą zepsuć brzmienie drogiego systemu audio złożonego z dobrej jakości elementów.

Dobór kabla głośnikowego do systemu audio

Dobierając kabel głośnikowy, należy pamiętać o dwóch występujących zjawiskach: stratach energii w przewodach oraz niekorzystnym wpływie pojemności kabla. To właśnie w kablach głośnikowych występują największe moce i prądy w całym systemie audio. Zwiększenie przekroju kabla może wpłynąć na zmniejszenie strat energii podczas transmisji sygnału. Pojemność kabla zależy od jego konstrukcji i długości. Jej wzrost spowodowany transmisją na duże odległości może powodować wzbudzanie się amplitunera, jak również zniekształcenia w sygnale audio. Zakłócenia elektromagnetyczne, głównie w droższych kablach głośnikowych, są eliminowane przez zastosowanie ekranu z miedzi lub aluminium z odpowiednim splotem. Dodatkowo zastosowanie wysokiej klasy miedzi i dielektryka (izolatora) zapewnia optymalne parametry kabla głośnikowego.

Niezwykle istotna jest ponadto długość kabla głośnikowego. W miarę możliwości kable powinny być jak najkrótsze. Straty spowodowane przez zbyt długie kable można jednak skompensować, zwiększając przekrój kabla głośnikowego. Co ważne, do podłączenia obydwu kolumn głośnikowych należy użyć kabli tej samej długości. Jeżeli długości kabli głośnikowych będą znacznie się od siebie różniły, może wystąpić wówczas odczuwalna, czy raczej słyszalna, różnica w barwie dźwięku generowanego przez kolumny zestawu. Nadmiaru kabla głośnikowego nie należy zwijać, ponieważ może to doprowadzić do wzrostu indukcyjności, co również wpłynie na końcowe brzmienie systemu audio.

W droższym, bardziej zaawansowanym sprzęcie audio wykorzystywane jest zbalansowane połączenie za pomocą kabli XLR.

Czy kable głośnikowe mają wpływ na brzmienie? Na to pytanie nie da się odpowiedzieć jednoznacznie. Dużo zależy od tego, w jakim systemie audio będą one wykorzystywane. Do tanich zestawów stereofonicznych nie ma konieczności kupowania kabli głośnikowych o dużym przekroju i wykorzystujących zaawansowane rozwiązania techniczne. Co prawda, nie wpłynęłyby one negatywnie na jakość brzmienia, ale nie spowodowałyby też jej poprawy. Zresztą w jednosegmentowych zestawach nie ma zwykle konieczności, a niekiedy nawet możliwości zastosowania innego okablowania niż to, które znajduje się w komplecie z urządzeniem. Często znajdują się już ono w zestawie. Kolumny głośnikowe w niektórych modelach zestawów jednosegmentowych mają wręcz kable głośnikowe zamocowane na stałe.

Nad zastosowaniem droższego, bardziej profesjonalnego okablowania, a tym samym lepszego pod względem jakości wykonania, warto zastanowić się wtedy, gdy użytkownik decyduje się na zakup wielosegmentowego zestawu złożonego z droższych, hi-endowych modeli. Lepszej jakości okablowanie jest w takim wypadku wręcz niezbędne, aby nie zaprzepaścić potencjału brzmieniowego, jaki drzemie w takim systemie audio. Dobrej jakości okablowanie nawet w takich zastosowaniach nie będzie w stanie poprawić brzmienia wydobywającego się z kolumn głośnikowych, ale może je wówczas jak najmniej zepsuć, zniekształcić.

Przejściówki na kable audio-wideo

Jeżeli nie mamy kabla zakończonego odpowiednim wtykiem, wówczas bardzo często można wykorzystać odpowiednią przejściówkę, dzięki której będziemy w stanie przesłać sygnał z jednego urządzenia do drugiego.

Mogą to być np. złączki zmniejszające lub zwiększające rozmiar danego złącza, np. z HDMI na mini-HDMI czy z USB na mini-USB. W niektórych wypadkach dzięki przejściówkom można zmienić rodzaj wykorzystywanego złącza (np. przejściówka z DVI na VGA lub z HDMI na DVI). Należy jednak pamiętać, że przejście powinno się odbywać wyłącznie w domenie cyfrowej lub analogowej. Nie można więc w prosty sposób zastosować przejścia z HDMI na VGA, ponieważ są to dwa odrębne sposoby transmisji sygnału. Zakup dodatkowej przejściówki może okazać się niekiedy bardziej opłacalny niż zakup nowego kabla, nie wspominając już o konieczności wymiany sprzętu.

Należy mieć na uwadze to, że zastosowanie nie najlepszej jakości przejściówki może spowodować pogorszenie brzmienia odtwarzanego dźwięku, a ponadto niestabilne połączenie może (w wypadku kabli audio) powodować słyszalne w głośnikach czy też słuchawkach trzaski, a nawet przerwy w transmisji sygnału.

Uchwyty i podstawki do kolumn głośnikowych

Zastosowanie odpowiednich podstawek lub uchwytów do kolumn głośnikowych może ułatwić właściwe rozstawienie systemu nagłośnieniowego w pomieszczeniu. Tego typu dodatki mogą okazać się bardzo przydatne zwłaszcza w wypadku kolumn do zestawu kina domowego, który może składać się nawet z 9 kolumn, a niektóre z nich trzeba zawiesić, np. wysoko pod sufitem lub na ścianie, tuż nad miejscem odsłuchu. Przed instalacją uchwytów należy wziąć pod uwagę miejsce odsłuchu, aby nie zamontować kolumn zbyt szeroko lub zbyt wysoko, co zaburzyłoby obraz dźwiękowy. Późniejsze zmiany położenia zamontowanych już uchwytów będą wiązały się z koniecznością wiercenia kolejnych otworów w ścianie, suficie czy w innym miejscu.

Najistotniejszymi parametrami są obciążenie uchwytu oraz liczba przegubów – im większa, tym oczywiście większa możliwość regulacji pochylania kolumny. W wypadku dużych kolumn, które mają zostać umieszczone na uchwytach, warto zwrócić uwagę na występowanie mechanizmów blokujących, które odpowiednio zabezpieczą kolumnę. Ważne, jeśli nie najważniejsze, są sposób mocowania uchwytu do ściany lub sufitu oraz materiał, do którego mocowany jest uchwyt. W wypadku niektórych kolumn głośnikowych trzeba się liczyć z koniecznością wiercenia otworów w konstrukcji kolumny, aby przymocować do niej uchwyt. Wśród uchwytów naściennych do kolumn głośnikowych dostępnych na rynku można jednak znaleźć również konstrukcje z zaciskami, które pozwolą uniknąć wiercenia dziur w obudowie kolumny głośnikowej.

Nieinwazyjnym sposobem montażu głośników są wszelkiego rodzaju stojaki kolumnowe i podstawki. Jest przydatne rozwiązanie dla niewielkich i stosunkowo lekkich głośników satelitarnych. Stojaki mają często konstrukcję teleskopową, która umożliwia regulację wysokości. Pozwala to na dostosowanie umiejscowienia głośnika do preferencji użytkownika. Kable głośnikowe mogą być chowane w słupku podtrzymującym całą konstrukcję, dzięki czemu są praktycznie niewidoczne. Uniwersalne stojaki kolumnowe powinny umożliwiać kilka opcji mocowania głośników. W wypadku takich stojaków należy zwracać uwagę także na maksymalne dopuszczalne obciążenie. Nieprzekroczenie tej wartości zapewni stabilność konstrukcji i jej trwałość

Uchwyty ścienne do kolumn głośnikowych mogą mieć specjalne zaciski, które pozwalają na bezinwazyjny montaż. Tego typu modele doskonale nadają się do kolumn podstawkowych, które nie mają otworów montażowych na tylnej ścianie obudowy.

Kolce w podstawach kolumn

Kolce, które mocowane są u podstawy kolumny głośnikowej, znajdują się często w komplecie. Mają najczęściej regulację wysokości (przez wkręcanie kolca na odpowiednią głębokość), dzięki czemu można odpowiednio wypoziomować i stabilnie ustawić kolumnę.

Jeżeli jednak kolców brakuje w zestawie, a chcemy zapewnić właściwą izolację konstrukcji głośnika od podłoża i tym samym zredukować niepożądane drgania do minimum, możemy je również nabyć osobno. Kolce są najczęściej wykonane z metalu. Przydatne są zwłaszcza w wypadku konstrukcji kolumn głośnikowych wykorzystujących obudowę bass-reflex. To właśnie na przetwarzanie niskich częstotliwości przez kolumnę mają one największy wpływ.

Nie ma, oczywiście, obowiązku wykorzystywania kolców podczas użytkowania kolumn głośnikowych, niemniej jednak ich zastosowanie z pewnością nie pogorszy jakości brzmienia, a może jedynie wpłynąć korzystnie na funkcjonowanie tego wbrew pozorom skomplikowanego mechanizmu, jakim jest kolumna głośnikowa.

Adaptery Bluetooth

Ciekawym dodatkiem do systemu audio, zwłaszcza takiego, który nie ma możliwości bezprzewodowego odtwarzania muzyki z urządzeń mobilnych są adaptery Bluetooth. Dzięki nim domowy system audio, który nie ma fabrycznie wbudowanego tego modułu bezprzewodowego, może zyskać taką funkcję. Adaptery są wyposażone w złącza, najczęściej analogowe (np. 2 × RCA), z wykorzystaniem których podłącza się je do sprzętu audio, np. jednostki centralnej zestawu wieżowego. Odbierają one sygnał audio przesyłany bezprzewodowo, np. z urządzenia mobilnego, i po zdekodowaniu go, a następnie zamianie na sygnał elektryczny przesyłają, już przewodowo, do systemu audio.

Płyta czyszcząca

Do urządzeń z napędem optycznym przydatnym dodatkiem może być specjalna płyta, która pozwala na wyczyszczenie lasera w napędzie optycznym. Podczas eksploatacji np. radioodtwarzacza CD na soczewkach lasera może gromadzić się kurz, mogący powodować problemy z odczytem danych oraz przeskoki podczas odtwarzania materiału audio. Niektóre płyty czyszczące mogą zawierać nagrany utwór muzyczny (jak w tradycyjnej płycie CD-Audio). Jest on odtwarzany podczas procesu czyszczenia. Koniec odtwarzania utworu oznacza w wypadku takiej pyty koniec czyszczenia.

W skrajnych wypadkach, gdy laser jest już mocno zabrudzony, napęd może w ogóle nie czytać płyty, mimo iż ta będzie w nim umieszczona. Wówczas może być wyświetlony komunikat „No Disc”. Aby temu zapobiec, należy regularnie korzystać z płyty czyszczącej, zwłaszcza gdy np. radioodtwarzacz CD jest rzadko używany. Pamiętajmy jednak, że płyta czyszcząca, jeśli jest używana zbyt często, może uszkodzić laser.